شبدر و جوانه آن

شبدر گیاهی می باشد که با اسم های دیگری مثل ذرق، شرویت، ادقوقو و… معروف است. طبع این گیاه گرم و خشک می باشد و خواص فراوانی دارد. با رویال همراه باشید.

این گیاه جزء خانواده تریفولیم (Trifolium) و مهم‌ترین گیاهان علوفه‌ای خانواده لگومینز (Leguminous) در نواحی معتدل و مرطوب می باشد که ازحیث علوفه‌ای و چراگاهی دارای ارزش فراوانی می باشد و در غذای دام‌ها نقش مهمی دارد. شبدرها گیاهی سه برگچه‌ای هستند به همین خاطر اسم علمی آنها از دو کلمه لاتین “Tria” به معنی سه و “Folia” به معنی بر گچه‌ای گرفته شده است. تعداد گونه‌های شبدر در دنیا حدود ۳۰۰ گونه ذکر شده که از این تعداد ۲۵ گونه از نظر کشاورزی مهم است که از این تعداد فقط ۹ گونه آنها از جمله شبدر زیر زمینی به صورت تجارتی کشت می‌شوند. بیشترین پراکنش ( میزان پراکندگی ) این گیاه در منطقه مدیترانه است، به طوری که در منطقه اورآسیا ( اروپا و آسیا ) ۱۶۰-۱۵۰ گونه، آمریکا ۶۵-۶۰ گونه و در آفریقا ۳۰-۲۵ گونه گزارش شده‌است.
در ایران ۵۴ نوع شبدر موجود است که از این تعداد دو نوع شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum) و شبدر برسیم (Trifolium alexandrium) به شکل وسیع کاشت می گردند.

این گیاه در گذشته یکی از پرکاربردترین گیاهان دارویی در طب سنتی بوده و امروزه نیز جایگاهی به مراتب والاتر از گذشته را کسب کرده و همچنان در مقابل مکمل های غذایی مصنوعی و غیر طبیعی که برای درمان کم خونی مورد استفاده قرار می گیرند ، برتر است .

خواص گیاه شبدر

چون این گیاه پرکاربردتر از گیاهان دارویی دیگر در بین گیاهان طب سنتی است بنابراین جایگاه به مراتب والاتر از گذشته دارد در حالی که بعضی از افراد با شنیدن اسمش دچار ناراحتی می شوند ولی در عوض نمی‌دانند که چه خاصیت شگفت‌ انگیزی دارد.

• خواص درمانی این گیاه در نوع خود بی‌نظیر بوده و با داشتن ویتامین‌هایی چون A و C، ریبوفلاوین و نیاسین آرامش‌بخش اعصاب و در درمان افسردگی مفیده بوده و می‌توان در مکمل‌های غذایی هم از این گیاه استفاده کرد.
• خواص درمانی این گیاه بیشتر در درمان کم‌خونی و پلاکت‌ پایین، تصفیه کننده خون و تنظیم فعالیت‌های کبدی‌،‌ بدخلقی ناشی از علائم یائسگی مورد استفاده است و چون در آن آنتی‌اکسیدان به مقدار کافی وجود دارد خاصیت ضد سرطانی نیز دارد و در پیشگیری از بروز چین و چروک زودرس در پوست و پیشگیری از پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی به کار می رود.
• از عصاره شبدر می توان سرمه آماده کرد . برای چشم بسیار مفید می باشد . بذر این گیاه را جهت درمان کک و مک صورت مصرف وتوصیه می نمایند .
• شبدر ضد تشنج می باشد و شکوفه های آن از نفس تنگی جلوگیری می کند و اگر نگران سکته قلبی هستید شبدر را مصرف نمایید.
• برای خلاصی از سرفه شبدر تازه را با مخلوط عسل میل نمایید یا شبدر خشک را با آب جوش دم کرده و با عسل شیرین کنید و مصرف نمایید.
• روغن گرفته شده از آن جهت درد مفاصل مفید است.
• افرادی که از میگرن رنج می برند از دم کرده آن استفاده نمایند.
• برای جلوگیری از ریزش مژه و ابرو شبدر خشک را با گلاب مخلوط و به موضع بمالید.
• افرادی که یبوست دارند از شبدر تازه مصرف نمایید.

 

 

شبدر قرمز

شبدر قرمز Red Clover Trifolium pratense یک گیاه همیشگی است که به طور معمول در اروپا، آسیا و آفریقا رشد می کند و بومی آمریکای شمالی می باشد و می تواند حدود ۳۰ تا ۷۰ سانتی متر ارتفاع داشته باشد و دارای گل های لوله ای شکل صورتی – بنفش می باشد. به عنوان غذایی برای چرای دام ها و به عنوان یک کود کشاورزی غنی از نیتروژن است.

خواص شبدر قرمز

• شبدر قرمز از گذشته های دور در چین، اروپا و روسیه برای درمان سنتی بسیاری از بیماری ها به کار می رفت. درمان بیماری هایی مثل آسم، بیماری های مزمن کبد و دستگاه گوارش، ناراحتی های چشمی و سوختگی از آن جمله بودند.
• اعتقاد بر این است که شبدر قرمز به تصفیه ی خون از طریق بهبود چرخه های تولید ادرار، مخاط و صفرا کمک می کند.
• پماد (مرهم) شبدر قرمز به طور سنتی برای درمان بیماری های پوستی مثل اگزما و پسوریازیس به کار می رود. نمونه هایی نیز از استفاده از شبدر قرمز برای درمان سرفه های کوتاه مدت کودکان موجود است.
• یک منبع سرشار از ایزوفلاوون، فورمونکتین، بیوکانین A، دیادزین، جنیستین است که هورمون های طبیعی به شمار می روند.
• آزمایشات کلینیکی نشان می دهد که عصاره شبدر قرمز می تواند برای درمان گر گرفتگی مرتبط با یائسگی مفید باشد. به علاوه می تواند برای زنانی که از درد سینه رنج می برند استفاده شود.
• مشخص شده که شبدر قرمز اثر مثبتی بر فشار خون بالا دارد.
• مدارک خوبی وجود دارد که شبدر قرمز می تواند به بهبود پوکی استخوان کمک کند.
• طبق آزمایشات کلینیکی ، شبدر قرمز ضرری برای بافت های رحم و سینه ندارد. به علاوه شبدر قرمز یک ترکیب هورمونی طبیعی است. شامل ویتامین های ضروری، مواد معدنی مثل کلسیم، کروم، نیاسین، فسفر، پتاسیم، تیامین، منیزیم و ویتامین C می باشد.
• سیستم ایمنی بدن را قوی می سازد.
• برای سلامت قلب موثر است.
• سبب از بین رفتن ویروس و باکتری می گردد .

شبدر آبی

گیاهی خودرو ، آبزی خزنده و ضخیم می باشد. برگ و ساقه های گل دار تا ارتفاع ۳۰ سانتی متر رشد می نماید. برگ های آن سه تایی و با دمبرگ دراز هستند. هربرگچه آن به شکل تخم مرغ می باشد، در نوک ساقه یک گل آذین پر گل هرمی موجود است. گل های آن به رنگ سفید مایل به صورتی، با پنج گلبرگ پوشیده از کرک های دراز می باشد و در فاصله ماه های فروردین تا خرداد گل های آن قابل مشاهده هستند.

 

 

خواص شبدر آبی

شبدر آبی دارای یک ماده تلخ و احتمالا یک ساپونین می باشد و ترشح شیره های گوارشی خصوصا شیره های معدی را تحریک می نماید. گاهی تب هم می باشد. معمولا جوشانده شبدر آبی (بر روی۲-۳ قاشق غذاخوری از گیاه پودر شده آب سرد ریخته آن را بجوشانید و بگذارید خنک گردد) را به جهت اختلالات معده، بی اشتهایی و ضعف عمل دستگاه گوارشی استفاده می کنند.

تفاوت شبدر و یونجه

تمام شبدرها در آب و هوای خنک بهترین عملکرد را دارند. در بین شبدرها شبدرسفید از همه مقاوم تر است. میزان قند در شبدرها بیش از یونجه‌است و سطح برگ بیشتری نسبت به یونجه دارند اما مقاومت شبدرها به شوری کمتر از یونجه است و نیاز آبی شبدرها نیز کمتر از یونجه است. البته باید توجه داشت که شبدرها به لحاظ کمیت تولید در سطح پایین تری از یونجه قرار دارند و میزان مواد غذایی قابل هضم یونجه از شبدرها بیشتر است.
به صورت کلی تفاوت شبدرها با یونجه این است که:

• برگ یونجه بیضی شکل ولی برگ شبدر گلابی شکل است.
• رنگ برگ‌ها در شبدر سبز و شفاف و در یونجه سبز تیره است.

طرز تهیه جوانه شبدر

ابتدا ۱۰۰ تا ۲۵۰ گرم دانه شبدر را پاک کرده و شستشو دهید ، در ظرف آب خیس نموده و در جای خنک و دور از نور زیاد گذاشته و روزانه یک تا دو بار آب آن را عوض کنید. پس از حدود دو روز خیس بودن ، آنها را داخل آبکش ریخته و دستمالی مرطوب روی آنها قرار دهید و سطح دستمال را مرطوب نگاه دارید ، این عمل را تا زمانی که جوانه سر از پوسته دانه بیرون بزند ادامه دهید، اگر مراقبت های لازم را انجام دهید ظرف ۳ الی ۵ روز با توجه به نوع دانه ، جوانه ها آماده میگردد. بعد از اینکه جوانه آماده شد در یک ظرف در بسته در یخچال نگهداری کنید.

 

 

روش مصرف

روش اول : یکی از روشهای استفاده به این صورت است که می توانید جوانه تازه را هر وعده یک قاشق مرباخوری بعد از اینکه خوب جویده شد میل کنید.

روش دوم : هر زمان سالاد تهیه می کنید مقداری از آنرا به سالاد اضافه و نوش جان کنید.

روش سوم : جوانه شبدر را پس از خشک کردن آسیاب کنید واز آن به همراه سبزیجات و سایر جوانه ها سوپ جوانه تهیه کنید که فوق العاده پر خاصیت می باشد.

عوارض ( موارد احتیاطی و منع مصرف )

مواد (به اصطلاح ضد تغذیه) موجود در شبدر می‌توانند برای انسان خواص دارویی داشته باشند و مفید باشند مثلاً فورمونتین موجود در شبدر قرمز از ارزش دارویی خاصی برخوردار است. آزمایش انجام گرفته در سال ۲۰۱۰ نشان داده‌است که فورموننتین می‌تواند از رشد سلول‌های سرطان سینه در زنان جلوگیری کند، اما مصرف آن سبب مشکلات جنسی در مردان می‌شود.

اثرات جانبی شبدر قرمز بسیار کم و ضعیف است؛ زودرنجی، تغییرات در قاعدگی زنان و افزایش وزن از آن جمله است.

مصرف عصاره ی شبدر قرمز با داروهای رقیق کننده ی خون مثل وارفارین و درمان های هورمونی تداخل می کند، اما این مسئله هنوز به وسیله نتایج تجربی ثابت نشده است.

گرچه مدرکی برای نگرانی وجود ندارد، اما سفارش شده که عصاره شبدر قرمز در زنانی که سابقه ی سرطان سینه دارند، به کار نرود.

زنان باردار و شیرده نباید از شبدر قرمز استفاده کنند.

به طور کلی توصیه می شود در استفاده از مصرف شبدر، آن را به صورت متعادل مصرف نمایید.